گواهی ضد انفجار ATEX: سیستم کلاس‌بندی نواحی صنعتی خطرناک

در محیط‌های مستعد خطری همچون میدان‌های گاز طبیعی و نفت خام، پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها، صنایع شیمیایی، تونل‌ها و معادن تجمع گازها و ذرات قابل‌احتراق خطر وقوع انفجار و آتش‌سوزی را افزایش می‌دهد. یکی از الزامات قانونی کار در چنین محیط‌های صنعتی استفاده از تجهیزات الکتریکی ضد انفجار (ATEX) است که برخلاف تجهیزات معمولی باعث اشتعال و انفجار گازها و ذرات موجود در محیط نمی‌شوند.

در محیط‌های مستعد خطری همچون میدان‌های گاز طبیعی و نفت خام، پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها، صنایع شیمیایی، تونل‌ها و معادن تجمع گازها و ذرات قابل‌احتراق خطر وقوع انفجار و آتش‌سوزی را افزایش می‌دهد. یکی از الزامات قانونی کار در چنین محیط‌های صنعتی استفاده از تجهیزات الکتریکی ضد انفجار (ATEX) است که برخلاف تجهیزات معمولی باعث اشتعال و انفجار گازها و ذرات موجود در محیط نمی‌شوند.

ATEX یک گواهی ضد انفجار بین‌المللی مربوط به اتحادیه اروپا است که درج آن بر روی تجهیزات الکتریکی، ایمنی کار در اتمسفرهای انفجاری را تضمین می‌کند. این گواهی با نماد EX نمایش داده می‌شود و بنا بر سطح حفاظتی تجهیزات دارای زیرمجموعه‌های مختلف است (برای مطالعه مقاله ما در این خصوص کلیک کنید).

در هنگام انتخاب و خرید تجهیزات ضد انفجار باید به یک نکته بسیار مهم توجه داشت که هر محصول بر اساس یک استاندارد خاص طراحی شده و تنها می‌توان از آن در یک یا چند ناحیه کاربری تعیین‌شده استفاده کرد. این نواحی بر اساس نوع اتمسفر انفجاری به دو کلاس I و II تقسیم می‌شوند. کلاس یک شامل نواحی با احتمال تجمع گازها، مایعات و بخارات قابل اشتعال است و کلاس دو شامل نواحی با احتمال تجمع گردوغبار قابل‌احتراق و الیاف قابل اشتعال ناشی از فرایندهای ذخیره‌سازی، حمل‌ونقل، فرآوری و جابه‌جایی مواد است.



این سیستم کلاس‌بندی دارای زیرمجموعه‌های دیگری نیز هست که بر اساس استاندارد آمریکایی class-division و استاندارد اروپایی zone system طبقه‌بندی می‌شود. این سیستم طبقه‌بندی نیز بر اساس درصد تجمع مواد محترقه خود به زیرمجموعه‌های دیگر تقسیم می‌شود.




به‌عنوان‌مثال division در کلاس 1 بر اساس دو ناحیه division1 و division2 نمایش داده می‌شود که این سیستم در کلاس 2 نیز برقرار است؛ اما zone system در کلاس 1 و 2 نواحی مختلفی را در بر می‌گیرد. بدین‌صورت که در کلاس 1 با زون بندی 0، 1 و 2 رودررو هستیم اما در کلاس 2 این سیستم زون بندی شامل نواحی 20، 21 و 22 می‌گردد.






درمجموع این دو دسته‌بندی از مشابهت و هم‌پوشانی بالایی برخوردارند و غالب تفاوت آن‌ها در مارکتینگ مختلفی است که دارند (اروپا و آمریکا). به‌عنوان‌مثال وقتی در قسمت مشخصات یک محصول ذکر می‌شود CLASS I DIV 1 باید توجه داشت که این محصول در تمام نواحی خطرناک کلاس 1 کاربرد دارد (زون‌های 1،0 و 2 و بخش‌های 1 و 2) اما درصورتی‌که در مشخصات فنی محصول ذکر شد که CLASS I DIV 2 بدین معناست که محصول تنها در زون و بخش 2 قابل استفاده است (جزئیات در تصویر پایین).



در پایان باید گفت که استفاده از تجهیزات ضد انفجار یکی از ضرورت‌های کار در محیط‌های صنعتی خطرناک است که حفظ ایمنی و جان کارکنان درگرو رعایت استانداردهای مرتبط با آن می‌باشد. فروشگاه آتش پوشان با عرضه انواع تجهیزات ضد انفجار به‌ویژه انواع گاز سنج و چراغ‌قوه‌های ضد انفجار توانسته است قدم کوچکی در این عرصه بردارد و نقشی کوچک در ارتقای ایمنی و بهداشت محیط کار (HSE) داشته باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص می‌توانید با کارشناسان ما در آتش پوشان تماس بگیرید و یا از لینک مرتبط با چراغ‌های ضد انفجار و دستگاه‌های گاز سنج دیدن کنید.