واحد/پنل کنترل اعلام حریق در کجا باید نصب شود؟
نوشته جاناتان هارت در تاریخ ۳۱/ژانویه/۲۰۲۰

یکی از پرسش‌های رایجی که گاه‌ به‌ گاه به ما مطرح می‌شود به محل نصب پنل کنترل اعلام حریق (Fire Alarm Control Unit – FACU) مربوط است. معمولاً این سؤال چنین بیان می‌شود که آیا استاندارد NFPA 72، یعنی «کد اعلام و اخطار حریق»، موقعیت دقیق نصب FACU را الزام کرده است یا خیر.

پاسخ صریح و کوتاه این است که خیر. استاندارد NFPA 72 محل مشخص و ثابتی را برای نصب واحد کنترل اعلام حریق تعیین نمی‌کند. این استاندارد صرفاً تصریح می‌کند که نصب پنل باید مطابق نقشه‌ها، مشخصات فنی و الزامات مورد تأیید مرجع دارای صلاحیت (Authority Having Jurisdiction – AHJ) انجام گیرد.

الزامات در برخی کدهای ساختمانی و ایمنی زندگی

در برخی موارد، محل نصب پنل کنترل اعلام حریق ممکن است بر اساس کدهای ساختمانی یا کدهای ایمنی زندگی (Life Safety Codes) الزام شده باشد. برای نمونه، در ساختمان‌های بلند مرتبه (High-Rise Buildings)، کدها تصریح می‌کنند که واحد کنترل اعلام حریق (FACU) باید در مرکز کنترل اضطراری ساختمان (Emergency Control Center) قرار گیرد. با این حال، در بیشتر انواع ساختمان‌ها، استانداردهای مرتبط تنها بر این نکته تأکید دارند که پنل باید بدون آنکه مکان دقیق را تعیین کنند در محلی مناسب و مورد تأیید مرجع دارای صلاحیت (AHJ) نصب شود

• NFPA 1 (کد آتش)،
• NFPA 101 (کد ایمنی زندگی)، و
• NFPA 5000 (کد ساخت ‌و ساز و ایمنی ساختمان)

نقش مرجع دارای صلاحیت (AHJ)

با مقایسه‌ی الزامات استاندارد NFPA 72 با سایر کدهای ساختمانی و مقررات ایمنی زندگی روشن می‌شود که تصمیم‌گیری درباره‌ی محل نصب واحد کنترل اعلام حریق (FACU) نهایتاً بر عهده‌ی مرجع دارای صلاحیت (AHJ) است. در بسیاری از حوزه‌های نظارتی، نهادهایی مانند شهرداری‌ها و سازمان‌های آتش‌نشانی هنگام تدوین مقررات محلی، معمولاً زبان تکمیلی و الزامات ویژه‌ای را به کدهای ملی اضافه کرده و گاهی دستورالعمل‌ها یا راهنماهای عملیاتی را از طریق پایگاه‌های رسمی منتشر می‌کنند.

در مقررات رایج بیشتر مناطق، توصیه و در مواردی الزام شده است که FACU در نزدیکی ورودی اصلی ساختمان نصب شود تا نیروهای آتش‌نشانی در وضعیت اضطراری بتوانند به سرعت به سیستم دسترسی پیدا کنند. چنانچه قرار باشد پنل در نقطه‌ای دور از ورودی اصلی نصب گردد، انتخاب محل باید به تأیید AHJ برسد.
در ساختمان‌هایی که FACU در ورودی اصلی قرار نگرفته است، AHJها غالباً دستور نصب پنل تکرار کننده (Annunciator Panel) را در کنار ورودی اصلی یا سایر مسیرهای مورد استفاده‌ی نیروهای امدادی صادر می‌کنند. این موقعیت‌ها بر اساس مسیرهای ورود محتمل نیروهای آتش‌نشانی تعیین می‌شود تا تیم‌های عملیاتی بتوانند بلافاصله پس از ورود به ساختمان، وضعیت سیستم اعلام حریق را مشاهده کرده و زون یا محل منبع هشدار را تشخیص دهند.

الزامات مربوط به محل نصب و آشکارسازی زودهنگام

یکی از نکات کلیدی در تعیین محل نصب واحد کنترل و اعلان حریق (FACU)، بررسی فضاهایی است که به‌ طور معمول حضور مداوم افراد در آن‌ها وجود ندارد. برای مثال، اگر FACU در فضاهایی مانند اتاق تجهیزات، اتاق برق یا اتاق خدمات نصب شود، به دلیل نبود پایش انسانی پیوسته، ضروری است که برای حفاظت از این ناحیه و تجهیزات حساس موجود در آن، یک سامانه تشخیص زود هنگام حریق نیز در نظر گرفته شود. این اقدام امکان آشکارسازی سریع و واکنش فوری به رخدادهای آتش‌سوزی را حتی در غیاب اپراتور فراهم می‌سازد.

در اغلب موارد، این حفاظت با نصب دتکتور دود خودکار در محل فراهم می‌شود. اما اگر شرایط محیط نظیر وجود گرد و غبار، رطوبت بالا یا جریان هوای شدید استفاده از دتکتور دود را غیر قابل اعتماد یا نا مناسب کند، لازم است از دتکتور حرارتی خودکار به‌ عنوان گزینه جایگزین بهره گرفته شود.

افزون بر این، در نسخه 2019 استاندارد NFPA 72 بند جدیدی افزوده شده است که حداقل و حداکثر ارتفاع مجاز نصب تجهیزات کنترل را مشخص می‌کند. هدف از تعیین این دامنه ارتفاع، تضمین دسترسی ایمن و آسان اپراتورها، فراهم‌سازی خوانایی بهتر نمایشگرها و ارتقای ایمنی در عملیات تعمیر و نگهداری است.
• حداکثر ارتفاع: ۶ فوت (۱/۸ متر)
• حداقل ارتفاع: ۱۵ اینچ (۳۷۵ میلی‌متر)

نتیجه‌گیری:

همان‌گونه که مشخص است، هیچ الزام قطعی و جهان‌شمولی برای تعیین محل دقیق نصب واحد کنترل اعلام حریق (FACU) وجود ندارد. در اغلب موارد، استاندارد NFPA 72 و سایر مقررات مرتبط، اختیار تصمیم‌گیری نهایی را به مرجع دارای صلاحیت (AHJ) واگذار کرده‌اند. از این‌ رو، طراحان و متخصصان سیستم‌های اعلام حریق باید همواره از مقررات محلی، الزامات منطقه‌ای و دستورالعمل‌های اختصاصی هر حوزه نظارتی آگاهی کامل داشته باشند.

انجام هماهنگی‌های اولیه با AHJ در مراحل آغازین طراحی، اقدامی ضروری است چرا که این کار از بروز اختلافات و تأخیرهای احتمالی در مرحله بازبینی و تأیید نقشه‌ها جلوگیری می‌کند و اطمینان می‌دهد که طراحی نهایی با الزامات اجرایی و مقررات محلی سازگار است.

پرسش پایانی نویسنده:
آیا منطقه‌ای وجود دارد که ضوابط و معیارهای ویژه‌ای، یا حتی نامتعارفی، را برای تعیین محل استقرار واحد کنترل سیستم اعلام حریق (FACU) تبیین کرده باشد؟
و جالب‌ترین یا غیرمنتظره‌ترین جایی که تاکنون این واحد کنترلی را در آن دیده‌اید، کجا بوده است؟

منبع
برای مشاهده منبع، لطفا به این لینک مراجعه کنید:
وب‌سایت